Droogte en verdroging

Als gevolg van een veranderend klimaat is het ook in Nederland niet meer vanzelfsprekend dat er altijd en overal voldoende zoetwater beschikbaar is. We krijgen te maken met langere en meer extreme perioden van droogte. De droge zomers van afgelopen jaren laten de negatieve effecten daarvan zien op natuur, landbouw, industrie en huishoudens. Samenhangend met de droogte zien we een enorme toename van grondwaterputten, beregeningsverboden, drinkwatertekorten en zwembaden in tuinen. De toch al sterk verdroogde natuurgebieden krijgen het nog zwaarder.

Aandacht voor grondwaterbescherming en -beheer

Grondwaterbeheer in relatie tot verdroging van natuurgebieden is al decennia een aandachtspunt van terreineigenaren. In veel natuurgebieden zijn agrarische in plaats van natuurlijke waterpeilen ingesteld. Natuurgebieden lijden onder structurele verdroging en daar komt nu de schade door droge periodes bovenop. VBNE vraagt provincies en waterschappen om structurele grondwaterbescherming én om duurzamer grondwaterbeheer in tijden van (extreme) droogte. Zomaar grondwater blijven gebruiken is geen optie meer.

Juridisch instrumentarium

VBNE heeft een juridische verkenning laten uitvoeren naar verdrogings- en droogte-instrumentarium. Dit zijn instrumenten waarmee provincies en waterschappen grondwater beter kunnen beschermen en beheren. Bijvoorbeeld door het instellen van een ‘verdringingsreeks grondwater’ waarmee bij (dreigende) watertekorten duidelijk is welke vormen van grondwatergebruik gestaakt moeten worden. Daarnaast is de waterverordening een belangrijk instrument waarmee waterschappen duurzaam grondwaterbeheer kunnen borgen. Bijvoorbeeld door het instellen van grondwateronttrekkingsvergunningen. Als terreineigenaar kan je hier bij jouw waterschap en provincie op aandringen.

Water en bodem sturend

In de Kamerbrief ‘Water en bodem sturend’ van november 2022 schrijft het Rijk dat water en bodem sturend moeten zijn bij de inrichting van Nederland. Deze keuze brengt nieuwe randvoorwaarden met zich mee voor de opgaven in het landelijk gebied:
– meer zoetwatervoorraden (minder afvoeren)
– hogere grondwaterpeilen
– beschermen van veengebieden door vernatting
– verruimen van uiterwaarden (in plaats van bebouwen)
– minder ongereguleerde grondwateronttrekkingen
– zuiniger omgaan met water.

Het watersysteem ter plekke bepaalt – meer dan tot nu toe – welke functies wel en niet meer mogelijk zijn. Dit is een uitgelezen kans voor terreineigenaren en waterschappen om gebiedsgerichte maatregelen te treffen om verdroging en droogte tegen te gaan. Daarvoor is het van belang dat je als terreineigenaar samen met het waterschap aan tafel zit tijdens de gebiedsprocessen van de provincie voor het Nationaal Programma Landelijk Gebied.