Bosplantsoen
Bomen en struiken vormen de basis van bossen, versterken landschappen en brengen leven op historische plekken. Hoewel natuurlijke processen vaak goede resultaten opleveren, wordt er ook veel aangeplant. Dit gebeurt bijvoorbeeld om de biodiversiteit te vergroten, de kwaliteit van de strooisellaag te verbeteren, bossen te revitaliseren of ze klimaatbestendig te maken.
Controle op herkomst
Bij aanplant is de herkomst van het plantmateriaal essentieel. NAK Tuinbouw ziet toe op naleving van de EU-Richtlijn 1999/105/EG voor het verhandelen van bosbouwkundig teeltmateriaal.
Door plantsoen te kopen dat aan deze richtlijn voldoet, krijgt de beheerder via het leveranciersdocument (of plantenpaspoort) inzicht in de soortechtheid en de herkomst van het gebruikte zaad. Zo wordt vastgelegd wat er is aangeplant – een belangrijk onderdeel van duurzaam bosbeheer, ook voor toekomstige generaties.
Meer informatie:
- VBNE praktijkadvies Plantsoen kiezen, bestellen en planten online inzien
- Probos praktijkadvies Bestellen van bosplantsoen, handvaten voor de praktijk Boekje bestellen of online inzien
Rassenlijst bomen
Een belangrijke informatiebron bij de inkoop van plantsoen is de Rassenlijst bomen. Hierin staan alle goedgekeurde herkomsten die gebruikt mogen worden in bos- en natuurbeheer.
De lijst wordt beheerd door het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN). Via de online tool zijn soorten, herkomsten en kenmerken doorzoekbaar, inclusief de locaties van zaadgaarden of oogstgebieden. Deze informatie sluit aan op de herkomstgegevens in het leveranciersdocument van NAK Tuinbouw. Per soort is aangegeven of het gaat om autochtone herkomst, bekende origine of een buitenlandse herkomst.
Adviescommissies
VBNE is vertegenwoordigd in twee adviescommissies die zich bezighouden met bosplantsoen en herkomsten:
Raad voor Plantenrassen: Lammert Kragt (namens Staatsbosbeheer tot mei 2025, daarna op persoonlijke titel). lees meer
Adviescommissie bos en haagplantsoen van NAK Tuinbouw: René Brand, teamleider Zaad & Plantsoen bij Staatsbosbeheer. lees meer
Via deze commissies worden recente ontwikkelingen gedeeld op het gebied van herkomsten, ziekten en fytosanitaire maatregelen. Relevante updates worden opgenomen in de VBNE-nieuwsbrief.
Revitalisering en klimaatslim bosbeheer
Het Klimaatakkoord en de daaruit voortvloeiende Bossenstrategie leggen doelen vast voor:
- uitbreiding van het Nederlandse bosareaal,
- revitalisering van bestaande bossen,
- recreatief gebruik,
- duurzame houtoogst voor hoogwaardige toepassingen.
Voor veel van dez
e doelen is (her)aanplant nodig. Binnen het onderzoeksprogramma MMIP klimaatslim bos- en natuurbeheer wordt onderzoek gedaan naar strategieën die beheerders kunnen inzetten. Resultaten en hulpmiddelen worden ontsloten via de Gereedschapskist Bos en Natuur.
Aanplanten, zaaien of natuurlijke verjonging?
Afhankelijk van de situatie zijn er verschillende manieren om nieuw bos of landschapselementen te realiseren:
- Natuurlijke verjonging: veel toegepast sinds de jaren ’70. Hierbij wordt ruimte in het kronendak gemaakt zodat zaden uit de omgeving kunnen kiemen. Omdat Nederlandse bossen klein en intensief gebruikt zijn, is vaak aanvullende sturing nodig (bijvoorbeeld door bodem te bewerken).
- Aanplanten: noodzakelijk wanneer zaadbronnen ontbreken of wanneer soorten met strooiselverbeterende eigenschappen worden ingebracht om verzuring tegen te gaan en de nutriëntenkringloop te herstellen.
- Zaaien: vroeger veel toegepast, tegenwoordig vooral experimenteel. Het voordeel is dat de jonge bomen geen “aanplantschok” ondervinden zoals bij kwekerijmateriaal.
Burgerinitiatief: Meer Bomen Nu
Het initiatief Meer Bomen Nu geeft spontaan opgekomen zaailingen elders een nieuwe plek om uit te groeien tot volwassen boom. Voor bossen en natuurbeheertypen is aanplant van die zaailingen meestal niet wenselijk vanwege onbekende herkomst en genetische eigenschappen.
Het oogsten van zaailingen past vaak wel heel goed in het beheer van terreinen: denk aan berken op heideterreinen of elzen en wilgen in veenmoerassen.
Lees meer over samenwerken met Meer Bomen Nu in jouw terrein
E-learning
Leer je groen is het e-learningplatform voor iedereen die als beroepskracht of vrijwilliger actief is bij een natuurorganisatie. In korte modules krijg je basisinformatie over je werkzaamheden in de natuur.
Meer onderzoek naar natuur
Natuurkennis.nl is de
meest complete kennisbank
met onderzoek en
praktisch advies over
bos- en natuurbeheer.
Vraag over dit onderwerp?
